Monopol jest rynkiem na którym tylko jedno przedsiębiorstwo produkuje i sprzedaje swoje towary. Przedsiębiorstwo takie posiada monopolistyczną pozycję, czyli stwarza wobec innych przedsiębiorstw takie bariery, które uniemożliwiają im konkurowanie z tym przedsiębiorstwem. Polityka tegoż przedsiębiorstwa jest również monopolistyczna.
Sposoby zdobywania pozycji monopolistycznej
W ekonomii wyróżnia się trzy sposoby zdobywania pozycji monopolistycznej:
– ze względu na własność czynników wytwórczych lub produkowanych dóbr,
– ze względu na przyczyny instytucjonalne np. zakazy, licencje, koncesje itd.,
– ze względu na konkurencję wobec której trzeba stosować politykę monopolistyczną
Na czym polega polityka monopolistyczna?
Polityka monopolistyczna polega na następujących działaniach:
– dążenie do rynkowej dominacji np. za pomocą zabiegów organizacyjnych (tworzenie karteli lub fuzji, rujnowanie konkurencji lub jej przejmowanie) – dzięki temu działaniu przedsiębiorstwo zwiększa obszar swojej działalności,
– wyodrębnienie rynku swojego dobra (reklama i edukacja konkurentów) – ten rodzaj działania sprawia, iż przedsiębiorstwo tworzy własny segment na rynku, na którym ma ono dominujący wpływ
Krótki i długi okres funkcjonowania rynku monopolowego
W związku z tym, iż przedsiębiorstwo monopolistyczne jest na danym rynku jedynym producentem, to jego zysk zarówno w długim, jak i też w krótkim okresie jest zyskiem jednostkowym.
Czym jest konkurencja doskonała?
Konkurencja doskonała jest formą funkcjonowania rynku, gdzie efektywnie działają siły rynkowe. Konkurencja ta jest budowana przez ekonomistów do analitycznych celów. Chociaż w rzeczywistości nie istnieje rynek konkurencji doskonałej, to niektóre z rynków mają wartości zbliżone do niej.
Jakie są założenia konkurencji doskonałej?
- Wielu kupujących i wielu sprzedających – przy założeniu tym uznaje się, iż uczestnicy nie mają tutaj wpływu na kształtowanie się cen transakcji, są one cenobiorcami,
- Identyczność produktu – wszystkie sprzedawane dobra są identyczne,
- Swobodne wejście na rynek i wyjście z niego – nie ma tutaj żadnych barier instytucjonalnych, technicznych itp.,
- Doskonała informacja – każdy z uczestników tego rynku posiada wszelkie informacje na temat działalności gospodarczej
Rynek konkurencji doskonałej w długim i krótkim okresie
Funkcjonowanie rynku konkurencji doskonałej zależy od sytuacji panującej na tym rynku.
Przedsiębiorstwo w krótkim okresie czasu może zatem osiągać zysk ekonomiczny lub stratę.
W długim okresie przedsiębiorstwa funkcjonujące na rynku konkurencji doskonałej osiągają zysk naturalny.
Różnice, które można zaobserwować między monopolem a konkurencją doskonałą
Wobec powyższych informacji można zatem wykazać następujące różnice:
- Monopol jest rynkiem na którym funkcjonuje tylko jedno przedsiębiorstwo, które ustala swoje zasady, a na rynku konkurencji doskonałej funkcjonuje wiele przedsiębiorstw,
- Na rynku konkurencji doskonałej nie ma barier instytucjonalnych, ani też technicznych, gdy zaś na rynku monopolistycznym takie bariery istnieją,
- Konkurencja doskonała jest formą rynku, a monopol jest rynkiem,
- Monopol jest rynkiem rzeczywistym, a konkurencja doskonała jest formą rynku, który stworzyli ekonomiści na potrzeby analityczne,
- Monopol uniemożliwia swojej konkurencji wejście na rynek, zaś konkurencja doskonała polega na tym, iż każde przedsiębiorstwo może swobodnie wejść na rynek i z niego wyjść
a także jest doskonal poinformowane o panujących warunkach,
- Podczas, gdy na rynku monopolistycznym jest jeden sprzedający i wielu kupujących, to
w konkurencji doskonałej jest wielu sprzedających i wielu kupujących,
- Na rynku monopolistycznym przedsiębiorstwo ustala ceny sprzedaży swoich produktów,
a w konkurencji doskonałej przedsiębiorstwa nie mają wpływu na kształtowanie się cen, są one cenobiorcami
Reasumując:
- Można zatem stwierdzić, iż w warunkach równowagi rynkowej przedsiębiorstwo konkurencji doskonałej wytwarza więcej produktów niż przedsiębiorstwo monopolistyczne,
- Na rynku monopolistycznym cena sprzedaży jest wyższa niż cena sprzedaży w konkurencji doskonałej,
- Przedsiębiorstwo monopolistyczne osiąga wyższe zyski od przedsiębiorstw funkcjonujących
w warunkach konkurencji doskonałej,
- Zarówno przedsiębiorstwa monopolistyczne, jak i też przedsiębiorstwa działające na rynku konkurencji doskonałej osiągają zyski i ponoszą straty,
- Ze względu na brak konkurencji przedsiębiorstwa monopolistyczne rzadziej wprowadzają nowości techniczne i unowocześnienia
