Różnice między PJM a SJM

język migowy

PJM, czyli polski język migowy

Jest to język, za pomocą którego posługują się osoby głuche w naszym kraju.  Jest on pierwszym w Polsce językiem migowym dzieci, których obydwoje rodzice są głusi. Język ten jest powiązany z francuskim językiem migowym, gdyż wykorzystuje on jego jednoręczny alfabet manualny (starofrancuski alfabet manualny). PJM ma odrębną strukturę gramatyczną, która jest odmienna od polskiej. W języku tym nie ma dźwiękowych odpowiedników tzw. fonemów, a są w nim ich wizualne realizacje. Język ten posiada izolowane cechy dystynktywne tzw. diakryty. PJM opiera się przede wszystkim na elementach niemanualnych.

Elementy składowe PJM:

– fleksja, czyli odmiana wyrazów (deklinacja i koniugacja),

–  derywacja, czyli słowotwórczy proces, który polega na dodawaniu wyrazów pochodnych,

– podstawa słowotwórcza sufiksów, czyli przedrostków dodawanych po rdzeniu wyrazu,

– podstawa słowotwórcza prefiksów, czyli przedrostków dodawanych po lewej stronie słowa tworzonego,

– elementy niemanualne: mimika, położenie ciała, odchylenie ciała, zwroty i ruchy głowy, które trochę przypominają pantomimę

Inne informacje o PJM:

– w języku tym nie ma przypadka,

– słabo jest tutaj rozwinięta kategoria osoby agensa,

– występuje kategoria osoby obiektu,

– występuje kategoria inkluzywności – ekskluzywności,

– występuje kategoria klasy tzw. klasyfikator,

– składnia dłuższych zdań w PJM obejmuje szyk SVO, gdzie na końcu zdania dodaje się tzw. modyfikatory,

– przy ukazywaniu relacji pomiędzy zdaniami złożonymi wykorzystuje się tutaj specjalne morfemy mimiczne,

– w PJM napotyka się trudności w rozgraniczeniu fonologii, morfologii i składni, które są spowodowane z inną niż w językach fonicznych strukturą komunikatów (chodzi tutaj przede wszystkim o stosowanie mimiki),

– nazwa Polski Język Migowy i skrót PJM zostały wprowadzone do badań językoznawczych

w 1994 przez Michaela A. Farrisa

Język migany, czyli System językowo-migowy (SJM)

Język ten możemy podzielić na dwie grupy, w zależności od tego jak go interpretujemy:

– wizualno-przestrzenny, który jest odpowiednikiem pisanej polszczyzny,

– język sztuczny, który powstał na podstawie języka polskiego  i języka migowego

SJM wywodzi się bezpośrednio z polskiego języka fonicznego, a jego podstawę tworzą:

-wypowiedzi migowe, które zastępują wypowiedzi dźwiękowo – artykulacyjne,

– polski język foniczny

W SJM prym wiedzie mowa dźwiękowa, która jest uzupełniana o znaki migowe. Widać tutaj zatem dwa kanały przekazu, które sprawiają, że niesłyszący łatwiej odczytuje wypowiedzi z ust.

Dodatkowe informacje na temat SJM:

– należy pamiętać, iż język migany jest tylko częścią Systemu językowo – migowego i nie stanowi on odrębnego środka komunikacji,

– SJM ma charakter sztuczny, co powoduje znaczne ograniczenia i utrudnienia w jego używaniu (trudności w tłumaczeniu związków frazeologicznych i rozbijanie derywatów słowotwórczych),

– tylko poprawne stosowanie SJM różnicuje homonimy,

– w systemie tym znaki pozamanualne np. mimika sprowadzone zostały do roli prozodii, co stanowi kolejną trudność,

– SJM zawiera w sobie samodzielne znaki zwane leksemami np. przyimki,

– w SJM wszystkie znaki są jednolite,

– SJM został stworzony po to, by pomóc niesłyszącym w nauce języka polskiego,

– SJM jest wykorzystywany w surdopedagogice oraz w tłumaczeniach telewizyjnych

Krótkie objaśnienie wyrazów trudnych wykazanych powyżej:

Fonem – najmniejsza jednostka mowy rozróżnialna dla użytkowników danego języka,

Diakryt – znak graficzny, np. przecinek, ogonek lub kropka, dostawiany do litery i niosący informację o sposobie wymawiania głoski, która jest oznaczona tą literą,

Modyfikator – jest to czynnik powodujący częściową zmianę czegoś lub w czymś,

Morfemy – najmniejsza grupa fonemów, która niesie ze sobą określone znaczenie i której nie można podzielić na mniejsze jednostki znaczeniowe,

Derywat – jest to złożona jednostka o złożonej budowie formalnej, wyraz pochodny,

Homonim – wyraz o takim samym brzmieniu, lecz o odmiennym znaczeniu, pochodzeniu i czasami także pisowni,

Prozodia – całość brzmieniowych właściwości mowy (akcent, intonacja itd.),

Leksem – wyraz, który jest abstrakcyjną jednostką systemu słownikowego języka,

Surdopedagogika –  jest todział pedagogiki specjalnej, który zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób głuchych i niedosłyszących, a także ich rodzinami i otoczeniem

Różnice między PJM a SJM na podstawie powyżej przedstawionych informacji

Jak wykazano powyżej, różnice między PJM a SJM są duże, chociaż wiele osób nie odróżnia od siebie tych dwóch form wypowiedzi osób głuchoniemych. Różnice te są następujące:

  1. PJM jest językiem naturalnym w przeciwieństwie do SJM, który jest sztucznym wytworem mającym pomóc osobom głuchym w nauce języka polskiego,
  2. PJM jest odrębnym językiem od języka polskiego, gdyż posiada on własną gramatykę wizualno – przestrzenną, a SJM opiera się na PJM i języku polskim,
  3. W PJM najważniejszym elementem jest mimika, SJM jej w sobie nie zawiera,
  4. PJM jest językiem, który wciąż ewoluuje, a SJM nie rozwija się, gdyż nie jest to język głuchych, a osób, które z takimi osobami chcą się porozumiewać,
  5. PJM nie opiera się na gramatyce języka polskiego, SJM wręcz przeciwnie, sprawia on, że osoba posługująca się nim, porozumiewa się zgodnie z szykiem gramatycznym, dodając do niego znaki zaczerpnięte z PJM

Podsumowanie:

  1. PJM jest odrębnym językiem, dzięki któremu mogą porozumiewać się między sobą osoby głuche,
  2. SJM jako sztuczny twór tej odrębności nie posiada, gdyż jest on połączeniem PJM z gramatyką języka polskiego,
  3. PJM wpływa na postrzeganie świata przez głuchoniemych,
  4. PJM posiada swoją bogatą historię,
  5. Nie jest rzeczą prostą odróżnić od siebie te dwie formy komunikacji, ale jeszcze trudniej się ich nauczyć

Leave a Comment